Η Ίδρυση του Σχολείου (1829)

Τα σημερινά 1ο Πρότυπο Γυμνάσιο και 1ο Πρότυπο Λύκειο Αθηνών έχουν μια βαρύτιμη προίκα: συνδέοναι ιστορικά με το πρώτο σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που λειτούργησε στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος και δημιουργήθηκε από τον Ιωάννη Καποδίστρια. Το σχολείο αυτό, στην πρώτη του μορφή, ονομάστηκε Κεντρικό Σχολείο και ιδρύθηκε το 1829 στην Αίγινα,  που ήταν τότε προσωρινή έδρα του Καποδίστρια και πρωτεύουσα του υπό διαμόρφωση ελληνικού κράτους. Σκοπός του ήταν να εκπαιδεύσει τους νέους που επρόκειτο να συνεχίσουν με ανώτερες σπουδές σε πανεπιστήμια του εξωτερικού. Όμως, μετά από τη δολοφονία του Καποδίστρια το 1831, το σχολείο αποδυναμώθηκε και ο αριθμός των μαθητών του μειώθηκε αισθητά. Το 1834 αποφασίστηκε η μεταφορά του στην Αθήνα, η οποία είχε γίνει  η νέα πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους.

Το Α' εν Αθήναις Γυμνάσιον

Με τη μεταφορά του στην Αθήνα το Κεντρικό Σχολείο χωρίζεται σε δύο επιμέρους εκπαιδευτικές βαθμίδες, το Ελληνικό Σχολείο, που ήταν τριετές και αντιστοιχούσε στο σημερινό Γυμνάσιο, και το Γυμνάσιο, που ήταν τετραετές και αντιστοιχούσε στο σημερινό Λύκειο. Επίσης, το σχολείο, μετά τη μεταφορά του στην Αθήνα, μετονομάζεται σε Βασιλικό, εφόσον είναι το μοναδικό δευτεροβάθμιο σχολείο της πρωτεύουσας. Για το λόγο αυτό ενισχύεται με σημαντικά κονδύλια από τον κρατικό προϋπολογισμό και αναπτύσσεται πολύ, καθώς έρχονται να φοιτήσουν σε αυτό πολλοί μαθητές από την Αθήνα αλλά και από την επαρχία. Είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι το σχολείο δέχεται μόνο μαθητές και όχι μαθήτριες, αφού την εποχή αυτή τα σχολεία είναι αμιγή, αρρένων ή θηλέων. Μετά την έξωση του Όθωνα το σχολείο μετονομάστηκε σε ”Α΄ εν Αθήναις Γυμνάσιον”, ώστε να μη θυμίζει σε τίποτε τον έκπτωτο βασιλιά.

Ο πρώτος Διευθυντής: Γεώργιος Γεννάδιος (1784-1854)

Πρώτος Γυμνασιάρχης του σχολείου διορίζεται ο Γεώργιος Γεννάδιος (1784-1854), ένας από τους σημαντικούς δασκάλους του Γένους, προς τιμήν του οποίου το σχολείο ονομάζεται μέχρι σήμερα «Γεννάδειο».

Ο Γεννάδιος, είχε καταγωγή από την Ήπειρο αλλά γεννήθηκε το 1786 στη Σηλυβρία της Θράκης. Σπούδασε φιλολογία στη Λειψία και το 1815 έγινε βοηθός του Νεόφυτου Δούκα, ο οποίος ήταν σχολάρχης στην Αυθεντική Σχολή του Βουκουρεστίου.Το 1817, μετά από πρόσκληση του Ιωάννη Καποδίστρια, πήγε στην Οδησσό όπου οργάνωσε την ελληνεμπορική σχολή.

Μετά από ανάθεση του Ι. Καποδίστρια, ανέλαβαν, μαζί με τον Γρηγόριο Κωνσταντά  και τον Ιωάννη Βένθυλο, να συντάξουν  τη γραμματική και την ανθολογία των εγκύκλιων μαθημάτων της ελληνικής γλώσσας, ενώ από το 1829 ανέλαβε να οργανώσει την Κεντρική Σχολή της Αίγινας, τον πρόγονο του σχολείου μας. 

Ο Γεννάδιος παρέμεινε διευθυντής στο σχολείο μέχρι τον θάνατό του. Στην πορεία της ζωής του τα θέματα της εκπαίδευσης κατείχαν δεσπόζουσα θέση. Στόχος του ήταν «…να πλάσωμεν άλλην γενεάν ελευθέρων Ελλήνων πολιτών» και τα «φώτα της πεφωτισμένης Ευρώπης» να μεταλαμπαδευτούν διά της παιδείας «εις την πρόπαλαι εστία του ανθρωπίνου γένους, και των τεχνών και των επιστημών [την Ελλάδα]».

Εκτός από τη διεύθυνση του «Α' εν Αθήναις Γυμνασίου», οργάνωσε τη Ριζάρειο Σχολή, συμμετείχε στην ίδρυση της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας και μάλιστα εργάστηκε ως διδάσκαλος στην Αρσάκειο, ήταν από τους ιδρυτές της Αρχαιολογικής Εταιρείας (υπήρξε μάλιστα και αντιπρόεδρός της) κλπ.

Μαζί με τον Γεννάδιο στο Α γυμνάσιο είχαν διοριστεί  οι: Χορτάκης, Βάφας, Παυλίδης, Ψαράς, αλλά και ο Παπαρρηγόπουλος, όλοι από τους πιο φημισμένους δασκάλους του 19ου αιώνα. Τα μαθήματα που διδάσκονταν στο σχολείο ήταν τα αρχαία ελληνικά, η αριθμητική, η ιστορία, η γεωγραφία, η φυσική ιστορία, τα λατινικά και τα γαλλικά, ενώ τα θρησκευτικά και η καλλιγραφία είχαν ανατεθεί σε εξειδικευμένους καθηγητές.

Οι ...περιπλανήσεις

Στην ιστορική του διαδρομή, από το 1829 μέχρι σήμερα, το σχολείο εγκαταστάθηκε σε διάφορα κτίρια αφήνιντας το στίγμα του σε αυτά. Όταν έγινε η πρώτη μετακίνηση από την Αίγινα στην Αθήνα, η Αθήνα ήταν μια μικρή πόλη απλωμένη γύρω από την Ακρόπολη, στη σημερινή περιοχή της Πλάκας, όπου δεν υπήρχαν δημόσια κτίρια αλλά μόνο ιδιωτικά, κατοικίες και αρχοντικά.

Η πρώτη εγκατάσταση λοιπόν έγινε στην ”οικία Κλεάνθους”, ένα αρχοντικό που ανήκε σε έναν σπουδαίο αρχιτέκτονα, τον Σταμάτη Κλεάνθη, και πληρούσε κάποιες βασικές προϋποθέσεις για να χρησιμοποιηθεί ως σχολείο.Το 1837 το κτίριο αυτό δόθηκε για τη στέγαση του νεοϊδρυμένου Πανεπιστημίου, και έτσι το σχολείο έμεινε χωρίς στέγη. Αρχίζει λοιπόν να μετακινείται σε κτίρια της ευρύτερης περιοχής της Πλάκας, τα οποία νοικιάζει το ελληνικό δημόσιο: πρώτα μεταφέρεται στην ”οικία Μποτσάρη”  (στη συμβολή των οδών Καπνικαρέας και Μητροπόλεως),  στη συνέχεια στεγάζεται στο κτίριο του Βαρβακείου Λυκείου,   ενώ στα τέλη του 19ου αιώνα μετακομίζει στην οδό Αδριανού. Κατά τη Μικρασιατική Καταστροφή τα μαθήματα γίνονται στο Βαρβάκειο αλλά και στον ναό της Μητρόπολης, ενώ από το 1932 μέχρι το 1964 το σχολείο φιλοξενείται στο ”κτίριο Διαλησμά” στην Πλάκα (Σχολείου και Επιχάρμου). Στη συνέχεια λειτούργησε σε νεοκλασικό κτίριο της Ηπίτου, συστεγαζόμενο με το 1ο Πειραματικό Λύκειο, για να επιστρέψει  και πάλι στην οδό Αδριανού, όπου λειτουργεί μέχρι σήμερα.