Το σημερινό 1ο Πρότυπο Γυμνάσιο Αθήνας συνδέεται ιστορικά με το πρώτο σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που λειτούργησε στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος και δημιουργήθηκε το 1829 από τον Ιωάννη Καποδίστρια. Το σχολείο μετεγκαταστάθηκε στην Αθήνα από την Αίγινα, το 1834 Μετά από πολλές περιπέτειες κατέληξε τελικά στο κτίριο της οδού Αδριανού όπου στεγάζεται και σήμερα

Το σχολείο χαρακτηρίστηκε "Πρότυπο" το 1980 και εντάχθηκε στα Πειραματικά το 1986, ενώ με την ψήφιση του ν.3966 αξιολογήθηκε και εντάχθηκε στα "Πρότυπα Πειραματικά" Σχολεία της χώρας. Στη συνέχεια, με το νέο  διαχωρισμό των σχολέοιων που έγινε το 2015, χαρακτηρίστηκε εκ νέου "Πειραματικό" και διασυνδέθηκε με τα Δημοτικά σχολεία του Μαρασλείου και τέλος μετά την νέα αλλαγή του νομικού πλασίου που έγινε το 2020 εντάχθηκε εκ νέου στα  "Πρότυπα".

Συνολικά φοιτούν 234 μαθητές και μαθήτριες χωρισμένοι σε 9 τμήματα Γενικής Παιδείας και περισσότερα από περίπου 20 τμήματα ξένων γλωσσών, ενώ διδάσκουν 24 εκπαιδευτικοί διάφορων ειδικοτήτων.

Από το 2011 στο 1^ο Πρότυπο  Γυμνάσιο Αθήνας υλοποιούνται ποικίλα προγράμματα και δράσεις, με στόχο να δημιουργηθεί ένα σχολείο σύγχρονο, δυναμικά εξελισσόμενο και ικανό να απαντήσει στις προκλήσεις της εποχής μας.

Επιγραμματικά λοιπόν, 

• Από το 2011 έχει αναπτυχθεί ένα παράλληλο «ψηφιακό σχολείο» σε περιβάλλον moodle
• Παράγεται εκπαιδευτικό υλικό και εμπλουτίζεται το αναλυτικό πρόγραμμα σε πολλά γνωστικά αντικείμενα
  
• Κάθε μαθητής και μαθήτρια έχουν κάποιον εκπαιδευσικό του σχολείου ως ατομικό τους σύμβουλο
• Λειτουργούν, ανάλογα με τη χρονιά, από  15 έως 20  όμιλοι, με μεγάλη ποικιλία αντικειμένων. 
• Από το 2015 έχει εισαχθεί η περιγραφική αξιολόγηση των μαθητών
• Κάθε χρόνο υλοποιείται ένα πρόγραμμα «εκτός των τειχών εκπαίδευσης» μέσω των μορφωτικών επισκέψεων, της συμμετοχής σε διάφορες εκδηλώσεις και των εκδρομών.